ereglipaulownia - ÜRÜNLERİMİZ

PHYSALİS (YER KİRAZI)

PHYSALİS: Ground Cherry, Chinese Lantern, Cape Gooseberry, Winter Cherry, Güvey Feneri, Altın Çilek ve Güney Feneri olarakta adlandırılır.

Alem : Plantea
Bölüm : Magnoliophyta
Sınıf : Magnoliopsida
Takım : Solanales
Familya : Solanaceae
Cins : Physalis, Perivuana

Özellikleri ve Tarihçesi:

Physalis, ortası kahverengi olan sarı çiçeklere sahip bir bitkidir. Aynı ismi taşıyan meyvesi ise olgunlaştıktan sonra sarımtırak rengini almaktadır. Bu meyve birçok toprak tipinde yetişmekle birlikte en önemli özelliği çorak topraklarda da verim verebilmesidir. Physalis, büyüme aşamasında suya normalden fazla gereksinim duyar. Bitki olarak çok kırılgan ve hassas bir yapıya sahiptir. Tohumlama işlemi ise çekirdekleri sayesinde yapılır.
Physalis' in acutifolia, alkekengi, angulata, angustifolia, arenicola, carpenteri gibi başlıca çeşitleri bulunmaktadır.

Yetiştirildiği Yerler:

Orta Amerika, Güney Afrika ülkeleri ve İsrail de üretilmektedir. Ülkemizde de kısmen dahi olsa üretimine başlanmıştır.

Botanik Özellikleri:

Çok sayıda kökçükleri olan, yaklaşık 1-1.5 metre boyunda daha çok yer örtücü şeklinde, kışın kuruyan, ilkbaharda tekrar yerden çıkan dik gövdeli otsu bir bitkidir. Yapraklar saplı, 4-15 cm oval veya baklava dilimi şeklinde düzensiz ve sivri uçludur. Yaprak ayası çıplaktır. Çiçekler uzun saplıdır ve yaprak koltuklarında oluşur. Meyve turuncu renkte ve üzümsü yapıda olup, portakal sarısı, kağıtsı kapalı bir torba içinde bulunur. Orman içleri, akarsu kıyıları ve kültür alanlarında bitki doğal olarak çoğalma olanağı bulur. Yarı güneşli, gölgeli ortamlarda iyi gelişir. Yazın gelişimi için sulamak gerekir. Özellikle meyvelerin olgunlaşma safhasında bol suya ihtiyaç duyar.

Haziran - Temmuz aylarında açan sarı renkli çiçekler yaz sonuna doğru portakal rengine dönüşür. 2 - 3 santimlik kozalak gibi dilim dilim görünüşü aslında içinde bir sürpriz saklamaktadır. Çiçeğin dış kabuğu sonbaharda kurumaya başlar. Damar gibi ağ doku, yusyuvarlak portakal renkli bir meyveyi adeta kafes içine alır.

Üretimi ve Yetiştirilmesi:

Toplamda 70 in üzerinde türü olan Physalis bitkisinin ticari olarak en fazla kabul gören ve taze olarak meyveleri tüketilebilen türü Physalis Peruviana dır.

Yer kirazı tohumundan üretilebilir. Yetiştirilmesi kolay ve zahmetsizdir. Hasat örtü altında yıla yayılı olarak dışarda ise Ağustos-Eylül-Ekim aylarında yapılmaktadır. Bitki uygun koşullarda çok yayılmacı olduğundan dolayı kimi bölgelerde zararlı ot olarakta görülmektedir.
Egzotik meyvenin anavatanı Güney Amerikadır. Bunun dışında bazı Afrika, Avrupa ve Asya ülkelerinde de kültürü yapılmaktadır. Ülkemizde de yavaş yavaş üretimi artmaktadır. Bitkinin bazı türleri ülkemizin muhtelif bölgelerinde doğal olarak yetişmekle birlikte bu türler genellikle bitkinin yabani türü olup zehirli olabilmektedir. Doğal olarak yetişen bu tür özellikle ilaç sanayisinde kullanılmaktadır. Toplamda 70 in üzerinde türü olan Physalis bitkisinin ticari olarak en fazla kabul gören ve taze olarak meyveleri tüketilebilen türü Physalis Peruviana dır. Bu tür aynı zamanda Cape Gooseberry olarak da adlandırılmaktadır. Ülkemizde ise Pelerinli Bektaşi Üzümü , Kaz Üzümü ve Yer Kirazı isimleri ile bilinmektedir.
İç piyasada yeterince tanınmayan bu meyvenin iç tüketiminin artması aynı zamanda dış pazardaki rekabet şansımızı da arttıracaktır. Yüksek fiyatı nedeni ile iç pazarda genellikle lüks tüketime yönelik bir gıda olarak yer edinen ve genellikle otellere ve büyük marketlere pazarlanan meyvenin üretimindeki artışa paralel olarak düşmesi beklenen fiyatı ile iç pazardaki bilinirliliğinin artması ve pazarda daha fazla yer edinmesi beklenmektedir.

Ülkemizde de yavaş yavaş üretimi artmaktadır. Bitkinin bazı türleri ülkemizin muhtelif bölgelerinde doğal olarak yetişmekle birlikte bu türler genellikle bitkinin yabani türü olup zehirli olabilmektedir. Doğal olarak yetişen bu tür özellikle ilaç sanayisinde kullanılmaktadır.

Ekonomik Değeri:

Ürünün yurtiçinde fazla talebi yoktur. Özellikle lüks oteller ve lokantalar tarafından talep edilmektedir. Mevcut durumda meyvenin hem ithalatı yapılmakta hem de yurt içinde üretilmektedir. Özellikle Kolombiya And Dağlarında üretilen meyveler, sahip olduğu kendine has koku, renk, parlaklık ve aroma nedeni ile daha fazla rağbet görmektedir. Peru, Zimbabwe, Malezya, Çin, Kenya, Karayipler, Kosta Rica, Ekvator, Bolivya ve Güney Afrika diğer önemli üretici ülkelerdir.

İthalat yapan ülkeler ise özellikle A.B.D. ve Avrupa ülkeleridir. Avrupa ülkeleri içinde en fazla ithalatı ise Almanya, Hollanda, İngiltere ve Fransa yapmaktadır. Bu ülkelerde, Kolombiya pazarın hakimi durumundadır. Meyvenin FOB fiyatları Avrupada 5-9 Euro civarındadır. Ülkemize bitkinin küçük miktarlarda ithali yapılmaktadır. İthalatın küçük partiler halinde yapılması, yüksek vergisi ve yüksek kar marjı nedeni ile ithal Physalis
meyvesinin kilosu ülkemizde yaklaşık olarak 120-175 TL den satılmaktadır.

Faydaları:

Physalis' in, içerdiği keroten sayesinde serbest radikalleri etkisiz hale getirerek yaşlanmayı geciktirici etkisi bulunmaktadır. Cildi güneşin zararlı etkilerinden ve cilt kanserinden korumaya yardımcıdır. Ayrıca metabolizmayı hızlandırır, kan dolaşımını düzenler.
Güney Amerikada halk tarafından deri, şeker, kalp, verem ve idrar yolu hastalıklarının tedasinde uzun yıllardır kullanılan bir bitkidir. Kandaki fazla ürik asitin atılmasına yardımcıdır. Bu nedenle Gut hastalığının tedavisinde 200 yıldan beri, bilinen en doğal tedavi yönetemi olarak kullanılan bir meyvedir.

Sadece meyveleri değil aynı zamanda kökleri ve yeşil kısımlarıda bazı ilaçların yapımında kullanılmaktadır. Bitkinin köklerinde ve yeşil kısmında 8 ayrı alkoloid bulunur. Elde edilen alkoloidler, bitkisel kökenli ilaçların yapımında kullanılmak üzere sanayide değerlendirilirler.
Yer kirazı, C, B1, B2, B3, Keroten gibi bir takım vitamin ve mineraller açısından zengin bir meyvedir. Potasyum içeriği bakımından zengin meyvelerden biridir. Yine önemli miktarlarda vitamin B içerir. Daha olgun meyvelerin daha yüksek miktarlarda beta karoten ihtiva ettiği bilinmektedir. Besin değerlerinin çok yüksek olması ve içeriğindeki kalsiyum nedeni ile özellikle okul öncesi çocukların beslenmesinde tavsiye edilir.
Yer Kirazı, içerdiği karoten sayesinde serbest radikalleri etkisiz hale getirerek yaşlanmayı geciktirici etki gösterir. Cildi güneşin zararlı etkilerinden ve cilt kanserinden korumaya yardımcı olur. Ayrıca metabolizmayı hızlandırır, kan dolaşımını düzenler. Idrar söktürücü özelliği de vardır.
Yer kirazı kalorisi az ve yüksek lifli yapısı ile zayıflama ve diyet kürlerinin vazgeçilmez meyvesidir. Özellikle yer kirazı kurusu yüksek lif oranına sahiptir.

Nasıl ve Nerede Kullanacağız?

İçerisindeki meyveyi ham olarak yiyebilirsiniz. Dekorasyon için kullanabileceğiniz gibi, meyve salatalarınıza ilave edebilir ya da reçelini yapabilirsiniz. Ayrıca çikolatayla mükemmel bir birliktelik sağlamaktadır.

Meyveleri taze olarak ta tüketilebilen meyvenin kullanım alanı oldukça geniştir. Sahip olduğu bol aroma ve mayhoş tadından dolayı meyvesi pastacılık ve marmelat yapımında kullanılır. Bunun yanında taze olarak tüketilebileceği gibi meyve salatalarında, tatlılarda, turtalarda da kullanılmaktadır. Reçeli son derece lezzetlidir.

Çikolata sosu ile mükemmel bir tada ulaşır. Krema ve dondurma ile birlikteliği de çok lezizdir. Sos yapımında da kullanılabilir. Son yıllarda Avrupada konferans ve iş toplantılarının ikram meyvesi olarak (Fondü) popülerlik kazanmıştı
Physalis bitkisinin meyvesi aynı zamanda kurutularakta pazarlanabilmektedir. Kurutulmuş yer kirazı yüksek oranda lif ihtiva etmektedir

Günümüz peyzaj mimarisinde de kullanılabilecek özellikte bir bitkidir. Kurumuş çiçekler bitkinin en dibinden temizlenip, kış dekorasyonunda aranjmanlarda kullanılabilir. Yer kirazı bitkisi, daima yeşil kalan; orman gülü, pitosporum, porsuk gibi bitkilerle beraber dikildiği zaman çok daha fazla görsellik sunar. Kök gelişimi az olduğu için, büyümede sorun çıkarmaz